Pozytywny i negatywny wpływ wykorzystania badań opinii publicznej na różnorodne aspekty funkcjonowania społeczeństwa i państwa.

Autor: Maja Rudzka

Badanie opinii publicznej stało się we współczesnym świecie bardzo popularnym i niezaprzeczalnie kontrowersyjnym sposobem ujawniania informacji na temat świadomości obywateli. Jest to sprawdzanie reakcji zbiorowości ludzkich na działania polityczne i społeczne lub inaczej - wyrażany publicznie stan świadomości owych zbiorowości.  Dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa, które w danym okresie czasu budzą wątpliwości. Liczne sondaże i wielkie badania stały się już stałym elementem badania opinii publicznej, jednak nie zawsze informacje w nich zawarte możemy uznać za rzeczywiste.

Opinia publiczna jest kształtowana przez informacje, które do niej docierają, a te mogą być poddane manipulacji. Uważa się wręcz, że opinia publiczna jest często manipulowana przez przywódców partii i środki masowego przekazu. Sprzyjający tego typu działaniom jest czas kampanii wyborczej. Coraz częściej bowiem politycy sprawdzają, jak ich działania są oceniane w badaniach i dostosowują swoje postępowanie do tego, czego rzekomo oczekuje społeczeństwo. W rzeczywistości jednak, badania opinii publicznej obciążone są poważnym marginesem błędu i często dostarczają odpowiedzi na mało - w gruncie rzeczy - ważne pytania. Statystyki podawane przez centra badania opinii publicznej są niedokładne i nierzetelne.  Ankietowani z reguły nie przywiązują zbytniej uwagi do odpowiedzi na istotne pytania zadawane przez ankietera, co powoduje „fałszywość” otrzymywanego wyniku sondaży. W przypadku pytań kontrowersyjnych, ankieter musi liczyć się z odmową odpowiedzi, bądź podaniem odpowiedzi nieprawdziwej, co także wpływa na zwiększenie się marginesu błędu.  

Znajomość opinii publicznej wskazuje politykom, jakie są poglądy na temat danego zjawiska i jak duża część społeczeństwa je podziela, ale informacje te mogą służyć także społeczeństwu.  Dzięki badaniom opinii publicznej nie uzyskujemy jednak wiedzy na temat faktów, ale na temat sądu o nich. Badanie opinii publicznej, pomimo kontrowersji jakie budzi, może mieć więc także pozytywne aspekty. Poznajemy opinie na temat problemów, które z reguły dotyczą nas samych, a co za tym idzie, łatwiej znaleźć rozwiązanie w danej kwestii. Sondaże, choćby częściowo, pozwalają organom rządzącym znaleźć kompromis i starać się o poprawę sytuacji. Często obok terminu opinia publiczna używa się określenia opinia społeczna, która uznawana jest za pojęcie szersze. Dotyczy obszerniejszego zakresu problemów, w tym - niewiążących się bezpośrednio z polityką, np. takich jak: wychowanie, transplantacja organów, aborcja, eutanazja.Pomimo, iż badania opinii społecznej to zaledwie zarys oczekiwań społeczeństwa i zgromadzonych opinii – po uwzględnieniu marginesu błędu -  dają nam jednak ogólny zarys tego, co twierdzą obywatele. Udział w sondażu i jego wynik to także po części sposób rozwoju demokracji. Wyniki badań należy przyjmować z dystansem, jednak tematy poruszane w sondażach mogą stać się powodem dyskusji publicznej, zajęciem się problemem przez władze publiczne, a co za tym idzie - nawet rozwiązaniem go.