Autor: Marcin Borowski
1 września
2014 roku zakończyły się wstępne konsultacje dotyczące przygotowanego w Ministerstwie
Gospodarki projektu „Polityki energetycznej Polski do 2050 roku”. Głównym celem
zakreślonej polityki energetycznej jest stworzenie warunków dla stałego i
zrównoważonego rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego państwa oraz zaspokojenie potrzeb energetycznych przedsiębiorstw
i gospodarstw domowych. Dokument przewiduje trzy cele operacyjne, mające służyć
realizacji powyżej wskazanego celu głównego, a mianowicie (i) zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego kraju, (ii) zwiększenie konkurencyjności i efektywności
energetycznej gospodarki narodowej, (iii) ograniczenie oddziaływania energetyki
na środowisko[1].
Przytoczone
cele operacyjne, stanowiące tzw. doktrynę polityki energetycznej, w
szczególności ten dotyczący zmniejszenia odziaływania szeroko rozumianej
energetyki na środowisko, do czego konsekwentnie obligują kraje członkowskie
organy Unii Europejskiej, a także jasno sprecyzowana droga Polski do
dyferencjacji źródeł energii poprzez ekspansję odnawialnych źródeł energii związanej
z zakładanym wydatnym rozwojem technologii produkcji energii ze źródeł
odnawialnych (energia wiatrowa, energia słoneczna, energia wodna, geotermia,
biomasa, biogaz), może w niedalekiej przyszłości okazać się dla polskich przedsiębiorców
atrakcyjnym pod względem biznesowym sektorem gospodarki. Z tego względu być
może warto już dziś, zakładając potencjał inwestycyjny w wytwarzaniu energii
elektrycznej w odnawialnych źródłach energii, prześledzić dość restrykcyjne
przecież, z uwagi na regulowany rynek energetyczny w Polsce, wymagania i
procedury towarzyszące wspomnianym wyżej przedsięwzięciom.
Podmioty ubiegające się o koncesję
Najistotniejszym
aktem prawnym regulującym przedmiotową materię jest ustawa z dnia 10 kwietnia
1997 roku Prawo energetyczne (Dz. U. 1997 nr 54 poz. 348), zwana w dalszej
części niniejszego artykułu „Ustawą”. Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b
przywołanej Ustawy „uzyskania koncesji
wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii
elektrycznej, z wyłączeniem wytwarzania energii elektrycznej w źródłach o
łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nieprzekraczającej 50 MW
niezaliczanych do odnawialnych źródeł energii lub do źródeł wytwarzających
energię elektryczną w kogeneracji oraz z wyłączeniem wytwarzania energii
elektrycznej z biogazu rolniczego”. Zgodnie z brzmieniem powyższego przepisu,
co do zasady każda działalność gospodarcza polegająca na wytwarzaniu
energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii (z wyjątkiem biogazu
rolniczego, którego to wytwarzanie uzależnione jest od uzyskania wpisu do
rejestru prowadzonego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego) podlega
koncesjonowaniu.
Przesłanki,
których spełnienia wymaga od podmiotów ubiegających się o koncesję ustawodawca,
określone są w art. 33 ust. 1 Ustawy, i są to: (i) siedziba lub miejsce
zamieszkania podmiotu na terytorium UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa
członkowskiego EFTA, (ii) dysponowanie środkami finansowymi w wielkości
gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności, ewentualnie udokumentowanie
możliwości ich pozyskania (iii) możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe
wykonywanie działalności (iv) zapewnienie zatrudnienia osób o właściwych
kwalifikacjach zawodowych, o których mowa w art. 54 Ustawy (v) uzyskanie
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
W art. 33
ust. 3 Ustawy wymienione są także przesłanki negatywne do uzyskania koncesji:
(i) toczące się wobec podmiotu postępowanie upadłościowe lub likwidacja, (ii)
cofnięcie uprzednio przyznanej koncesji lub wykreślenie z rejestru działalności
regulowanej w ciągu ostatnich 3 lat z przyczyn wskazanych w art. 58 ust. 2 i
art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. 2004 nr 173 poz. 1807), (iii) skazanie prawomocnym
wyrokiem sądu za przestępstwo mające związek z przedmiotem działalności
gospodarczej określonej Ustawą.
Skutki braku koncesji
Jak stanowi
art. 9a ust. 6 Ustawy sprzedawca energii elektrycznej jest zobowiązany, w
zakresie i na zasadach określonym przez przepisy odrębne, z urzędu zakupić
energię elektryczną wytworzoną w odnawialnych źródłach energii przyłączonej do
sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej znajdującej się na terenie obejmującym
obszar działania tego sprzedawcy. Podmiotom nieposiadającym koncesji, o której mowa w akapicie
poprzedzającym, nie przysługuje prawo żądania zakupu wytworzonej energii,
ani też prawo pierwszeństwa w świadczeniu usług jej przesyłania lub
dystrybucji.
Oprócz
powyższego wyłącznie koncesjonowane przedsiębiorstwa energetyczne i
zarejestrowane przedsiębiorstwa wytwarzające biogaz rolniczy mogą się ubiegać o
tzw. Zielone Certyfikaty Energetyczne, za pomocą których identyfikuje
się przede wszystkim źródło energii, datę i miejsce jej wyprodukowania, a także
na wniosek producenta informacje na temat rodzaju i mocy elektrowni, a które to
certyfikaty są gwarantem „ekologiczności” pochodzenia energii, co może stanowić
dla przedsiębiorcy handicap marketingowy.
Ponadto
podmiot wykonujący działalność gospodarczą bez wymaganej koncesji lub
wymaganego wpisu do rejestru przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się
wytwarzaniem biogazu, zgodnie z art. 601 ustawy z dnia 20 maja 1971 roku
Kodeks wykroczeń (Dz. U. 1971 nr 12 poz. 114) podlega karze ograniczenia wolności
albo grzywny.
Promesa koncesji
Z art. 43
ust. 1 Ustawy wynika, że każdy podmiot zamierzający prowadzić działalność
gospodarczą związaną z wytwarzaniem energii elektrycznej może ubiegać się
wydanie promesy koncesji, stanowiącej, można powiedzieć, swoiste przyrzeczenie
jej udzielenia. Okres ważności udzielonej promesy nie może być krótszy niż
6 miesięcy. Nie daje ona jednak prawa do prowadzenia działalności ani innych
przywilejów w zakresie określonym przez docelową koncesję. W przypadku gdy stan
faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy nie uległ zmianie,
organ jest zobowiązany do wydania koncesji zgodnie z treścią promesy. Promesa w
znacznym stopniu ułatwia realizację wstępnego etapu procesu inwestycyjnego
polegającego m. in. na uzyskaniu finansowania projektu.
Wniosek o udzielenie koncesji
Wniosek o
udzielenie koncesji należy przesłać co do zasady do Prezesa Urzędu Regulacji
Energetyki, z tym jednak zastrzeżeniem, że wniosek, który obejmuje źródło
odnawialne wykorzystujące w procesie przetwarzania energię spadku rzek,
promieniowania słonecznego, wiatru, geotermalną, aerotermalną, fal, pływów
morskich i prądów lub pozyskiwaną z biogazu powstałego w procesach
odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków
roślinnych i zwierzęcych, należy złożyć we właściwym miejscowo Oddziale
Terenowym Urzędu Regulacji Energetyki.
Przedmiotowy
wniosek o udzielenie koncesji lub odpowiednio promesy koncesji powinien
zawierać, zgodnie z treścią art. 35 ust. 1 Ustawy, w szczególności (i)
oznaczenie wnioskodawcy i jego siedziby lub miejsca zamieszkania, a w razie
ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu
przedsiębiorcy – również ich imiona i nazwiska, (ii) określenie przedmiotu oraz
zakresu prowadzonej działalności, na którą ma być wydana koncesja, (iii)
informacje o dotychczasowej działalności wnioskodawcy, w tym sprawozdania
finansowe z ostatnich 3 lat, jeżeli podmiot prowadzi działalność gospodarczą,
(iv) określenie czasu, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem
daty rozpoczęcia działalności, (v) określenie środków, jakimi dysponuje podmiot
ubiegający się o koncesję, w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania
działalności objętej wnioskiem, (vi) numer w rejestrze przedsiębiorców albo
ewidencji działalności gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej
NIP. Do wniosku powinny zostać załączone dokumenty (i) potwierdzające, że
przedsiębiorca spełnia warunki organizacyjne zapewniające prawidłowe
wykonywanie działalności objętej koncesją (promesą koncesji), (ii) dokumenty
wskazujące, że spełnione są warunki techniczne zapewniające prawidłowe
wykonywanie działalności gospodarczej oraz (iii) dokumenty wskazujące
posiadanie możliwości finansowych zapewniających prawidłowe wykonywanie
działalności objętej koncesją.
Podsumowanie
Mimo
postępującej liberalizacji polskiej gospodarki, objawiającej się w deregulacji
i pozostawieniu w obszarze koncesjonowania już tylko siedmiu sektorów działalności
gospodarczej, szeroko rozumiana energetyka, ze względu na specyficzny charakter
pozostaje w dalszym ciągu pod licznymi obostrzeniami proceduralnymi nałożonymi
ze strony administracji państwowej. Niewątpliwym jest, że regulacje w
przedmiotowej materii są, ze względu na bezpieczeństwo energetyczne Polski,
niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania rynku energetycznego tak w zakresie
wytwarzania energii jak i jej późniejszej dystrybucji. Niemniej jednak w
gospodarce wolnorynkowej potrzebne są także takie mechanizmy, które zapewnią
przedsiębiorcom przejrzyste i spójne ramy zakładania i prowadzenia działalności
gospodarczej polegającej na wytwarzaniu energii elektrycznej również, a
może, ze względu na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia
23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania energii
ze źródeł odnawialnych, w szczególności z odnawialnych źródeł energii. Powinniśmy
zatem oczekiwać od ustawodawcy podjęcia stosownych działań, upraszczających
powyżej opisaną procedurę, mających na celu zachęcenie prywatnych podmiotów do
inwestowania w odnawialne źródła energii, co pozytywnie wpłynie zarówno na
bezpieczeństwo energetyczne kraju poprzez dywersyfikację źródeł, jak i na
środowisko naturalne.
[1]
http://www.mg.gov.pl/files/upload/21411/PrezentacjaPEP2050_popr.pdf
